Huglæg þráhyggja hræddrar þjóðar.

Nú er komið að því.

 

Það er loks að renna upp fyrir fólki, svo kölluðum ráðamönnum sem öðrum, að vandinn sem hin Íslenska þjóð á við að etja verður ekki leystur með sömu meðölum og sköpuðu vandann. Að halda það að sama hugsun, sama aðferðafræði, sama fólkið, skili öðruvísi útkomu heitir á öðrum stað huglæg þráhyggja og er kennt við sjúkdóm.

 

Ég persónulega er fyrir löngu fallin frá því að reyna að leysa “vandann”.  Fyrir það fyrsta þá kemst maður ekki að fyrir sömu frekjunum og “besservisserunum” sem mokuðu hvað mest undir sig undanfarinn áratug. Í öðru lagi er ég nú með sannfæringu fyrir því að vandinn verður ekki leystur; það verður ekki plástrað á sárin lengur. Einungis nýtt kerfi, með allt aðrar áherslur, önnur gildi og annað fólk getur tekið við. Því lengur sem menn þrjóskast við að sjá það og viðurkenna, því verra verður það fyrir þjóðina og þá einstaklinga sem hún samanstendur af.

 

Nú um stundir fylgist ég, þegar ég nenni og er í sjálfspíningarástandi, með þjóðfélagsumræðunni. Það þarf að bjarga heimilunum í landinu, það þarf að bjarga atvinnulífinu í landinu, unga fólkið og allir sem geta flytja af landi brott, það þarf að styrkja hér gengið, það þarf að greiða niður skuldir, það þarf að ganga frá Icesave, það þarf að endurvekja bankana, það þarf að einkavæða bankana, það þarf að virkja, það þarf að byggja fleiri álver, það þarf að... það þarf að. Hvílíkur eymdarkór, manna og kvenna sem voru það heimsk að þau sáu ekki hrunið fyrir, tóku virkan þátt í ákvörðunum sem beinlínis leiddu til skuldafangelsis þjóðarinnar og eiga, á einn eða annan hátt, beinan þátt í því hvernig komið er. Hvílík sjálfsblekking, hvílíkur hroki, hvílík heimska. Ef maður fylgist með þessu úr fjarlægð þá veit maður ekki hvort maður á að vorkenna þessum aumingjum eða fyrirlíta. Hvernig getur manneskja sem var í innsta hring stjórnsýslunnar, stjórnmálanna, viðskiptanna, mennta og vísinda, vogað sér að bjóða sig fram sem lausn við því ástandi sem hún óneytanlega átti þátt í að skapa? Hvernig getur þannig siðlaus manneskja komið fram og þóst taka þátt í því að auka siðgæði íslensks samfélags og komist upp með það?

Það er einungis mögulegt ef að einstaklingurinn og þjóðin sem heild er haldin huglægri þráhyggju og afneitun. Það er, úr því sem komið er, einungis eitt framundan fyrir hina íslensku þjóð og þeir sem hafa snefil af heiðarleik í sínu hjarta vita við hvað ég á. Ég vil, að lokum, beygja út frá orðum fyrrverandi forsætisráðherra þessarar þjóðar og segja, ekki Guð blessi Ísland heldur: Guð bjargi Íslandi.

Brave New World

"It is perfectly possible for a man to be out of prison, and yet not free - to be under no physical constraint and yet to be a psychological captive, compelled to think, feel and act as the representatives of the national state, or of some private interest within the nation, wants him to think, feel and act.

"The nature of psychological compulsion is such that those who act under constraint remain under the impression that they are acting on their own initiative. The victim of mind-manipulation does not know that he is a victim. To him the walls of his prison are invisible, and he believes himself to be free. That he is not free is apparent only to other people. His servitude is strictly objective."

Brave New World Revisited, Aldous Huxley, 1958

Kreppukennsla

Fólk er tregt, ég bara verð að segja það – heimskt! Ég er ekki að segja þetta af því að ég sé að reyna að setja mig á einhvern stall. Ég segi þetta í þeirri einlægu viðleitni minni til að vekja fólk til meðvitundar um hlutskipti sitt. Það er nefnilega ekki hægt að vaða ofaní fólk eða kúga nema það sé ósamstíga, óupplýst og ómeðvitað; með öðrum orðum: Það er ekki hægt nema fólk sé heimskt.

 

Við erum nú að ganga í gegnum kreppu, segja menn – segja menn. Hvaða menn segja það? Erum við raunverulega að ganga í gegnum kreppu? Hvað er kreppa? Hvers vegna verða kreppur? Það eru fáir sem geta svarað því, og það þó menn skarti menntatitlum. Það er með hreinum ólíkindum að ekki einn einasti fjölmiðill íslenskur, hafi gert svo mikið sem tilraun til að svara því hvað kreppa sé og hverjar séu ástæður fyrir því að kreppa skellur á. Það er engin upplýsing í gangi. Allt er hjúpað dulúðugri hulu. Það er eins og enginn viti neitt og, minn kæri lesandi, það er vissulega nokkuð til í því.

 

Að vísu sýndi ríkisútvarpið heimildamynd sem útskýrði eðli peningakerfisins um daginn, en annað hef ég ekki séð, sem gerir tilraun til að útskýra fyrir fólki, hvað við erum raunverulega að ganga í gegnum.

 

Mikið hefur verið rætt og ritað um ástæður þess að við íslendingar nú erum í efnahagsvanda. Ástæðan er alltaf rakin til íslensku bankanna og útrásarvíkina, annars vegar, og svo heims-kreppunnar, hins vegar.  Vissulega eru aðstæður á Íslandi mun verri en annars þyrftu að vera vegna þessara útrásardrengja sem óðu hér uppi í taumlausri græðgi, og ekki síður erum við Íslendingar í vondum málum vegna gersamlegra vanhæfra embættismanna og kerfisspillingar. En allt átti íslenska efnahagshrunið rætur sínar úti í hinum stóra heimi. Það er aumkunarverð heimska, og fásinna, að halda því fram að Ísland hafi hrunið vegna örfárra einstaklinga. Einhverjir sjá, sem betur fer, tengsl bankahruns á alþjóðavísu og hruns hinna svokölluðu Íslensku banka. Á hinu stóra alþjóða hruni eru svo engar útskýringar gefnar. Einungis er á það bent að heimskreppa hafi áhrif hér sem og annarsstaðar. Þetta er svona svipað eins og að útskýra fyrir einfeldningi að það rigni hér vegna þess að rigningin komi yfir hafið. Hægt og bítandi er búið að koma því inn hjá almenningi að kreppa sé einhverskonar náttúrufyrirbæri, svona rétt eins og aftaka fárviðri. Kreppa sé eitthvað sem við verðum að láta yfir okkur ganga og að baki liggi einhverjir óútskýranlegir náttúrukraftar og duttlungar.

 

Það eru einhverjir sannleiksleitandi einstaklingar hér, sem og erlendis, er bent hafa á tengsl heimskreppunnar og hinna svokölluðu undirmálslána í bandaríkjunum. 

 

Nú ætla ég að gera mitt til að upplýsa almenning – kreppa er ekki náttúrulegt fyrirbæri og ástæður kreppunnar eru ekki háðar duttlungum náttúrunnar.

 

Ég ætla nú að gera heiðarlega tilraun til að varpa ljósi á hverjar séu orsakir efnahagskreppunnar.

 

Við lifum í kapítalískum heimi. Það þýðir að fjármagnið ræður för og krafan, og hvatinn, er alltaf sá að hámarka ávöxtun þess fjármagns sem maður hefur yfir að ráða.

Þegar ég var yngri furðaði ég mig oft á því að land virtist alltaf vera það sem menn fóru í stríð útaf. Það er land sem allt snýst um – land og afleiða þess fjármagn. Lítum aðeins nánar á þetta.

 

 

Nú skulum við byrja á byrjuninni. Ég ætla að segja ykkur sögu; sögu um mann.

 

Maður þessi hefur augastað á óbyggðu landi vestur í Bandaríkjum Norður Ameríku. Maðurinn, sem við skulum kalla Dole Are, sér að ef að hann byggir húseignir á landinu þá megi margfalda verðmæti landsins. Dole fer í bankann og sækir um lán til að kaupa landið og til að geta farið að byggja íbúðarhúsnæði á landinu. Bankastjórinn sem tekur á móri Dole Are er menntaður maður í hagfræðum og áttar sig á því að það er ekki mikill markaður fyrir þessum húseignum eins og staðan er. Þessi vel menntaði bankastjóri þekkir vel driftekningu peninga og veit að aðgengi  að lánsfé hefur áhrif á markaðseftirspurn eftir íbúðarhúsnæði. Það er, með öðrum orðum, ekki verð á íbúðarhúsnæði sem hefur áhrif á eftirspurnina, heldur verðið og magnið á lánsfé; þ.e. vextir!

 

Bankastjórinn svarar því framkvæmdamanninn Dole Are og útskýrir fyrir honum áform sem geti gert bæði honum og bankanum kleift að græða vel á hugmyndinni.

Hugmyndin er einföld og bankastjórinn útskýrir fyrir Dole Air, á grafi, að markaðsverð íbúðarhúsnæðis sé í jafnvægi og miðað við það sé ekki hægt að græða neitt á hugmyndinni. Það sé ekki hægt nema að auka eftirspurn eftir húsnæði. Vanaleg sé ekki hægt að auka eftirspurn eftir neinu nema að lækka verðið, þannig að þetta sé erfitt mál.

 

Hann hafi nú hugsað málið og séð leið til að leysa það með því að auka eftirspurnina og  hækka verðið á íbúðarhúsnæði. Hann hafi fundið leið til að ná umtalsverðum hagnaði, bæði fyrir Dole Are og bankann.

 

Hvernig?

 

Jú, sjáðu til; þetta hefur allt með aðgengi að lánsfé að gera. Nánast enginn hefur efni á að kaupa sér húsnæði. Fólk þarf því að taka lán og þar komi bankinn, þar eð fjármagnseigendur, inn í dæmið. Sé auðvelt að fá lán, þá eykst eftirspurn eftir húsnæði og verð á húsnæði eykst. Ef verð á húsnæði eykst, þegar þú ert búinn að byggja, græðir þú og bankinn einnig, þar sem fleiri koma til með að taka lán og hærri lán (vegna hækkandi íbúðarverðs) en áður. Snjallt ekki satt?

 

Við búum við ofurtrú manna á markaðslögmálin, segir bankastjórinn. Menn sjá ekki samhengi hlutanna og hafa ekki tíma eða nennu til að hugsa. Menn halda það að seðlabankar eða ríkisstjórnir ákveði verð á fjármagni eða það sem við köllum í daglegu tali vexti. Það er ekki svo, minn kæri Dole Are. Það sem ræður verði á fjármagni, eða það sem ræður vaxtastigi, svo talað sé bankamál, er peningamagn í umferð.  Sé mikið um peninga, eru þeir að sjálfsögðu ódýrir, en ef að þeir eru sjaldséðir eru þeir dýrir. Bara rétt eins og með allt annað á markaði. Það sem menn flaska á er hvort kemur á undan eggið eða hænan. Margur heldur að vextir séu ákveðnir og þeir hafi síðan áhrif á peningamagnið. Hitt er sannleikanum nærri, að magn peninga, það sem við köllum aðgegni að fjármagni, er það sem ákvarðar vaxtastig. Ef að ég eyk peningamagn í umferð þá lækka ég vextina og þar með hækka ég fasteignaveð og við getum í sameiningu, minn kærri lærlingur, grætt vel á hugmynd þinni að byggja íbúðarhús. Ég vil vitna í minn mikla lærimeistara Amstel Rothschild:

 

“Give me control of a nation's money supply

and I care not who makes the laws."

 

Ég kemst alltaf við þegar ég tek mér þessi orð í munn! Sjáðu nú til, segir bankasjórinn, ég skal nú útskýra fyrir þér hvernig við berum okkur að.

 

Í upphafi höfum við jafnvægispunkt á markaði, þar sem framboð og eftirspurn gefur ákveðið verð – jafnvægisverð.

 

 

Þetta er það sem allir læra í hagfræði 101, dull, leiðinlegt og ekkert hægt að græða; markaður í jafnvægi er markaður sem ekki gefur gróða, einungis ströggl.

 

Til að geta grætt á því að byggja nýtt íbúðarhverfi þarf að auka eftirspurnina og skapa þannig nýjan jafnvægispunkt sem gefur hærra verð, altso svona:

 

 

 

Það eru einungis tvær leiðir til að auka eftirspurn eftir íbúðarhúsnæði: fjölga íbúum eða lækka vexti! Já, eða það sem heitir að auka aðgengi almennings að lánsfé. Við aukum aðgegni almennings að lánsfé og höfum þar með áhrif á eftirspurnina eftir íbúðarhúsnæði, snjallt ekki satt? 

Til að byrja með, lána ég þér herra Dole Are, fyrir kaupum á óbyggðu landinu og byggingarframkvæmdunum, allt á þægilegum vöxtum. Þú færð svokallað kúlulán (lán sem borgast allt í lok lánstímans) og borgar mér þegar þú ert búinn að ná “break even”.

 

Þetta graf sýnir hvernig aðgerðin þróast.

Með því að auka aðgengi almennings að lánsfé (lækka vexti) , þá eykst eftirspurn eftir íbúðarhúsnæði og þar með hækkar verðið. Þú sérð að bilið frá jafnvægisverði að hæsta mögulega verði hefur normaldreifingu sem sýnir sölu húsnæðisins á aðgerðartímabilinu. Mesta salan á íbúðarhúsnæði er á miðjubilinu og eftir það dregur úr henni þar til hún stöðvast alfarið þegar verð er í hámarki og þróunin snýst við. Þá hefur þú, hins vegar, grætt heilmikið fé og bankinn einnig.

 

Við gerum ráð fyrir að þú sért á sléttu þegar þú ert búinn að selja helming heimilanna (strikaða svæðið), þá er fær bankinn einnig endurgreitt frá þér og þar með báðir aðilar búnir að gera góðan “bisness”. Eftir það átt þú helming heimilanna. Verð mun halda áfram að hækka og þú átt von á miklum gróða. Sömuleiðis mun bankinn græða áfram þar sem allir kaupendur munu snúa sér að bankanum til að fá lán. Þar sem íbúðarverð er stöðugt að hækka í verði mun bankinn einnig fá stöðugt hærri vaxtagreiðslur. Bankinn græðir í rauninni margfalt þar sem hækkandi íbúðarverð mun einnig hvetja fólk, sem á fyrir húsnæði, til að “endurfjármagna” íbúðarhúsnæði sín og veðsetja “frívirðið” (þ.e. muninn milli þess er fólk keypti hús sín á og þess sem fengist ef að fólk myndi selja nú eftir að verð hefur hækkað).

 

 

En, herra bankastjóri, fólk er að ströggla nú þegar við að koma sér upp þaki yfir höfuðið. Eftir að verð hefur almennt hækkað af íbúðarhúsnæði en ekki laun, getur fólk greitt af lánunum?

 

Nei, en þú skalt ekki hafa áhyggjur af því, herra Dole. Það sem við gerum er að selja lánin á alþjóðlegum markaði. Lánin þykja ágætis fjárfestingakostur þar sem á bak við þau liggur veð í fasteignunum. Við búum til lánapakka og vitlausir fjárfestar úti í hinum stóra heimi munu kaupa vegna stærðar dæmisins (já, þú ert ekki einn um að vera að byggja herra Dole Are). Erlendir fjárfestar munu treysta á að alríkisstjórnin muni koma fólki til bjargar. Í raun er ég feginn því að þú hafðir samband við mig herra Dole Are, vegna þess að það er forsenda þess að hægt sé að selja lánapakkana á alþjóðlegum markaði, og að dæmið yfir höfuð geti gengið upp, að það sé nógu stórt í sniðum. Ef að nógu margir bankar, vogunarsjóðir, lífeyrissjóðir og aðrir fjárfestar, hoppa á vagninn, munu ríkin koma til hjálpar þar sem annað myndi þýða algert fjármálahrun. Það mun því verða ófrávíkjanlegt að ríkin hlaupi undir bagga til að koma í veg fyrir kreppu.

 

En, herra bankastjóri, eru ekki alltaf einhverjir sem tapa þegar einhver (í þessu tilfelli ég og þú) græða?

 

Jú, að sjálfsögðu, herra Dole. Eftir að snúningurinn þinn er yfirstaðinn og þú situr með milljóna gróða á einhverri sólríkri strönd, þá mun koma í ljós að markaðurinn var snöggur að bregðast við hækkandi íbúðarverði og svaraði með gífurlegri aukningu á framboði. Allir fóru að byggja sem óðir væru. Það myndaðist eins konar íbúðarhúsnæðisgullæði. Verðið mun lækka á ný og verða það sama og áður, en þá ert þú að sjálfsögðu sloppinn og búinn að ávaxta þitt fé. Eftir stendur auðvitað alltof mikið af íbúðarhúsnæði og gífurlega mikið fjármagn bundið í steinsteypu. En það er það sem ríkið mun á endanum fjármagna með “bail-out” aðgerðum þegar allt verður gert upp.

Autt íbúðarhúsnæði sem ekki selst mun koma verktökum í greiðsluþrot. Fólk mun missa vinnuna og ekki geta greitt af lánum sínum. Þetta mun að sjálfsögðu sliga bankakerfið. Sem er hluti áætlunarinnar því ríkisstjórnirnar munu ekki láta það gerast og koma bankakerfinu til bjargar. Eftir standa því endurfjármagnaðir bankar (af ríkinu) sem eiga allar fasteignirnar. Á einn eða annan hátt mun það vera heimskur almúginn sem ber tapið, borgar brúsann, fjármagnar gróðann þinn, herra Dole, og minn.

 

Þegar fólksfjölgunin hefur elt uppi fjölgun fasteignanna munum við svo endurtaka leikinn. Fólk er meira að segja svo vitlaust, svo heimskt, að það fattar ekki að verið sé að taka það í görnina. Við ráðum öllu þar sem við ráðum peningamagninu.

 

 

 

En, herra bankastjóri, hvaðan kemur allt þetta aukna lánsfé til að byrja með?

 

Það, minn kæri herra Dole Are, er fyrir lengra komna og mun ég segja þér frá því síðar þegar við ræðum um peningamagn í umferð. Það er einnig skemmtilegur og valdamikill leikur. Tökum eitt skref í einu, herra Dole. Eitt skref í einu.

Að styrkja gengi með lánum.

 

Þeim fjölgar nú spesíalistunum sem eru hættir að sjá lógíkina í því að styrkja gegni krónunnar með því að skuldsetja ríkissjóð. Spesíalistarnir virðast farnir að átta sig á því, guði sé lof, að skuldsetning þjóðarbúsins var einmitt ástæða gengishruns íslensku krónunnar.

Það er auðvitað ekki von að spesíalistarnir hafi áttað sig á þessu, því þetta eru einmitt sömu spesíalistarnir og komu algerlega af fjöllum þegar að gegni krónunnar hrundi.

Það er sorglegt að þurfa að þola það að vera undir kviksemi þessara spesíalista kominn.

Ég held að íslendingar séu mesta hjarðsál sem ég hef kynnst og hef ég þó komið víða við. Það lögðust allir á eitt í að dásama þessa svokölluðu útrás. Þegar allt hrundi virtust allir á því að það eina sem gæti bjargað okkur væri að taka lán og það sem mest erlend lán. Ef að einhver mótmælir eða segir “bíðið við”, þá er sá sami bara kveðinn í kútinn og afgreiddur sem aumingi eða þaðan af verra.

En vonin er samt að vakna nú; vonin um að – hugsanlega allir – fari nú í þann móð að sjá að það sé alger fjarstæða að halda því fram að lán geti hjálpað okkur til að greiða fyrir lán.

- bíddu við, var það ekki einmitt það sem felldi bankana?

Feigðarsigling hinnar íslensku þjóðar

Ég horfði með eftirvæntingu á fyrsta hluta sjónvarpsþáttaraðarinnar Hrunið í kvöld. Já það var gott og þarft að rifja upp atburðarás undanfarins árs. Það fór illa og mun fara illa fyrir þessari þjóð. Þetta er ekki sagt af neinni illgirni, öðru nær, heldur er þetta raunhæft mat eftir að hafa fylgst með þessari þjóð undanfarna áratugi og sérstaklega undanfarið ár.

 

Nú erum við hér stödd, ári eftir hrun íslensks efnahagslífs, eftir stórvægilegustu atburði íslandssögunnar, eitthvað sem maður myndi ætla að kalla myndi á breytingu, en við erum samt  stödd í nákvæmlega sömu stöðu og við vorum í - ekkert hefur í raun breyst. Það er í raun dapurlegt að horfa upp á feigðarsiglingu þjóðarinnar, en þannig fer þetta bara.

 

Þessi þjóð á sér ekki viðreisnar von ef að hún áttar sig ekki á því að þetta “hrun” er ekkert annað en ákveðinn punktur í löngu ferli og viðbrögðin verða að snúast um allt annað og meira en að reisa við bankana, styrkja gegnið, taka lán og semja um Icesave; í raun er þau viðbrögð einungis áframhald á því ferli sem leiddi okkur þangað sem við nú erum og viðhalda þannig þessu ástandi sem flestum er orðið ljóst að er vont ástand.

 

Það sló mig mest í þessum þætti þegar var verið að fara yfir tilvitnanir stjórnmálaleiðtoga þjóðarinnar vikurnar áður en bankarnir endanlega voru yfirteknir gjaldþrota af ríkinu og haft var eftir þeim að ríkið myndi “að sjálfsögðu” hlaupa undir bagga með bönkunum ef illa færi, því bankakerfi þjóðarinnar væri of mikilvægt til að það mætti fara á hliðina eða stöðvast. Það var og viðleitni Seðlabankans til að bjarga bankakerfinu sem var aðalhvati þess að taka bankana yfir. Það sem er sorglegast í þessu er að enginn virðist koma auga á þessa augljósu blekkingu og innbyggðu skekkju sem í þessari staðreynd felst.

Athugið það lesendur góðir að undanfarna áratugi er búið að hamra á því að ríkið ætti ekki að vasast í bankarekstri, það væri einfaldlega ekki hlutverk ríkisins. Nú má endalaust rífast og rökræða um hlutverk ríkisins og hvaða rekstur það eigi að hafa með höndum. Eitt eru þó flestir sammála um og það er að ríkið á að reka löggæslu og dómsgæslu og yfirleitt allt það sem hefur með almannaheill að gera. Í raun á ríkið að reka það sem nauðsynlegt er að sé til staðar svo að samfélagið virki. Nú, þar hafið þið það: Allir leiðtogar þjóðarinnar staðhæfðu að ríkið myndi koma bönkunum til hjálpar vegna þjóðhagslegs mikilvægis bankakerfisins og allar aðgerðir eftir hrun eru viðleitni til að viðhalda bankakerfinu.

 

Er þá eitthvað óeðlilegt að maður spyrji sig: Ef bankakerfið er svo mikilvægt fyrir samfélagið – er þá ekki óráðlegt að einkaaðilar reki og eigi bankakerfið?

Ef að allt þjóðfélagið stöðvast og getur ekki starfað án bankakerfis, er þá ekki eðlilegra að ríkið, þ.e. samfélagið sem heild, sjái um rekstur banka og tryggi að rekstur þeirra sé til staðar?

Ef að mikilvægi bankakerfisins er svo mikið fyrir samfélagið er þá ekki réttast að reka kerfið með öryggishagsmuni heildarinnar fremur en gróðahagsmuni?

Ef að bankakerfið er svo mikilvægt og það er svo hættulegt að það skuldsetji sig svo að það, hafi ekki einungis áhrif á lánshæfismat ríkissjóðs og þar með afkomu þjóðarinnar, heldur geti bankarnir hreinlega dregið þjóðina sem heild með sér í gjaldþrot – er þá ekki algerlega óeðlilegt að þessir sömu bankar séu reknir af einstaklingum með einstaklingsgróðasjónarmið að leiðarljósi?

Er það bara ég; eða finnst einhverjum öðrum grátbroslegt að heyra, hina svokölluðu ráðamenn, jarma um það að ríkið þurfi sem fyrst að einkavæða bankana á ný?

Ef að bankakerfið er þjóðinni lífsnauðsyn þá þykir mér hægt að leggja bankakerfið og t.d. dómskerfið að jöfnu. Ef að það á að einkavæða svo mikilvægan þátt í samfélagsgerðinni sem bankakerfi virðist vera, þá er allt eins hægt að einkavæða dómskerfið, nú eða löggæsluna.

Já þessi þjóð er glötuð ef að hún getur ekki einu sinni lært af kerfishruni.

Stóriðjustælar og þeir láta hæst sem veikust hafa rök

Alveg þykir mér makalaust hversu sjálfskipuðu sérfræðingarnir halda áfram að gala og góla. Nákvæmlega sömu idíódarnir og vissu allt um það hvernig hér væri best að reka samfélag fyrir hrun eru nú að æpa hátt um það hvernig best sé að bregðast við hruninu.

 

Ég vona svo sannarlega að Íslendingar séu ekki búnir að gleyma.

 

Það er augljóst mörgum orsakasamhengið: Það sem fer upp – kemur aftur niður. Einhvern veginn er þetta þó ekki öllum ljóst og samhengi hlutanna vilja margir ekki sjá, nú eða geta ekki.

 

Ég verð að segja að mig slær hljóðan, ég fyllist einhverju ólýsanlegu vonleysi, þegar jarmakór svokallaðra atvinnurekenda, og annarra sem halda sig hafa einhverja kosti umfram okkur hin, byrjar.

“Það eina sem getur hjálpað okkur út úr kreppunni eru virkjanir og stóriðja.” Æi, hefur maður heyrt þetta áður. Hversu oft á maður að þurfa að þola það að slíkir vitleysingar fái að vaða hér uppi með álíka innihaldslausar og rangar staðhæfingar? Ekki nóg með það, hversu lengi eiga þessir og þvílíkir heiladoðar að fá að vaða hér uppi með álíka yfirlýsingar sem beinlínis skaða hér efnahagskerfið?

Sko, reynum að átta okkur á SAMHENGI HLUTANNA!

 

 

Ég vil vekja athygli lesenda á þessu grafi sem byggir á tölum Hagstofu Íslands og sýnir magnbreytingar á landsframleiðslu á kjaft á Íslandi frá árunum 2002 – 2008. Ég vil sérstaklega beina sjónum ykkar að því að  5. október 2002 hófst fyrsta steypuvinnan við Kárahnjúkavirkjun, og að Álver Alcoa Fjarðaál sf. í Reyðarfirði tók til starfa í byrjun apríl 2007.

Það þarf ekki hagfræðing til að sjá að auðvitað eykst þjóðarframleiðsla þegar stórframkvæmdir eru settar í gang,en sömuleiðis þarf ekkert sérstaklega gáfaðan einstakling til að átta sig á því að vöxturinn viðhelst ekki eftir að framkvæmdunum líkur, hann helst ekki einu sinni, hann verður neikvæður þ.e.a.s. það verður samdráttur og það þrátt fyrir að nú sé starfrækt Álver á Reyðarfirði!!!

 

Þegar maður heyrir einhvern talsmann atvinnurekenda, sem allt þykist vita, halda áfram að básúna virkjanir og stóriðju sem einhverja lausn, þá detta manni allar dauðar lýs úr höfði.

 

Þið þarna fábjánar, sem væntanlega vissuð að íslendingar væru alþjóðlegir fjármálasnillingar og íslenska fjármálamódelið væri traust og til eftirbreytni; þið heimsku og hrokafullu fávitar, skuluð nú fara að þegja. Þið ættuð að skammast ykkar!

 

Það að virkja fyrir enn eina stóriðjuna breytir engu til langframa og skaðar allt samfélagið á meðan á framkvæmdunum stendur – áttið ykkur á samhengi hlutanna!

 

Hin gífurlega innspýting fjármagns, sem varð samfara framkvæmdunum fyrir austan, varð til þess að hér varð gífurleg þensla. Flytja þurfti inn vinnuafl í stríðum straumum, sem kallaði á aukið húsnæði sem kallaði á auknar byggingarframkvæmdir, sem kallaði á aukið vinnuafl, sem kallaði á hærri laun, sem kallaði á hækkun stýrivaxta Seðlabankans, sem kallaði á hækkun gengis íslensku krónunnar – sjáiði hvert ég er að fara?

Þegar svo framkvæmdunum lýkur snýst ferlið við. Fjármagnið hverfur, sem kallar á samdrátt, sem kallar á fjöldagjaldþrot, sem kallar á atvinnuleysi, sem kallar á hrun á fasteignamarkaði, sem kallar á misvægi eigna og skulda o.s.frv. Í stuttu máli sagt: stóriðjuframkvæmdir setja hagkerfið úr jafnvægi og eru engum til góðs.

 

Farið því að þagna þið sérskipuðu besservisserar! Við ætlum ekki að fara í aðra eins kollsteypu að ykkar ráðleggingum.

 

Borgarfulltrúinn miðaldra, karlinn Júlíus, vill fjölga vínveitingastöðum í miðborginni

Ég ákvað að fá viðtal við einn borgarfulltrúa Reykjavíkur. Sá heitir Júlíus Vífill og átti ég erindi við manninn vegna stöðu hans sem formanns Skipulagsráðs. Hvílíka og aðra eins sýndarmennsku hef ég sjaldan upplifað, enda ekki þurft á því að halda að tjá mig við kjörna fulltrúa, sem betur fer.

 

Til að byrja með, þá var ég látin bíða fram á gangi í þó nokkurn tíma eftir að viðtalið átti að hefjast. Þegar svo borgarfulltrúanum þóknast að líta fram þá er eins og það komi honum á óvart að hann eigi við mig viðtal; ákaflega óskipulagður og ófaglegur formaður Skipulagsráðs, verð ég að segja. Kannski að þetta skýri allt það skipulagsleysi sem viðrist ríkja í borgarmálunum nú um stundir, hugsaði ég.

 

Allavega, þegar ég loks ber upp erindi mitt þá er ljóst að þessi Vífill hefur engan áhuga á því sem ég hef að segja og er þarna einungis til að uppfylla einhverja leiðinda skyldu.

Ég hef aldrei á minni ævi, sem er þó að verða nokkuð löng, upplifað annað eins, maðurinn þóttist ekki einu sinni hafa áhuga.

 

Það er best, áður en lengra er haldið lesandi góður, að segja frá erindi mínu við téðan formann Skipulagsráðs.

 

Það sem ég vildi fá fram með þessum fundi var tvennt:

 

Í fyrsta lagi langaði mig að vita hvar formaður Skipulagsráðs stæði, gagnvart fjölgun vínveitingastaða í miðborginni, og því broti á samþykktum og greinargerðum sem um miðborgarsvæðið gilda í því sambandi; og í öðru lagi hvað maðurinn hygðist aðhafast með reit þann er Listaháskóli Íslands á að rísa á.

 

Það þekkja það ef til vill einhverjir, að þar sem LHÍ á að rísa er strípibúlla, hvar dansa nokkrar austurevrópskar kvensniftir. Þú ert kannski, rétt eins og ég, óviss um það hver staða strípistaða er í Reykjavík. Ég hélt allavega, að einkadans og súludans væri ekki leyfilegur. Það sem er athyglivert þó, í þessu samhengi, er að téður Vífill borgarfulltrúi, þóttist koma at fjöllum þegar ég sagði honum frá staðnum, en afhjúpaði þó síðar í stamtalinu að hann hafði fulla þekkingu á hvers konar leyfi staðurinn hefur ;) Það mátti og ráða af máli borgarfulltrúans, að hann er ekki mótfallinn þessum strípistað, sem hefur leyfi til að hafa opið allan sólarhringinn, í hverfi sem borgaryfirvöld hafa skilgreint sem svæði er ekki eigi að hafa skemmtistaði opna allann sólarhringinn! Hvers vegna hafa borgaryfirvöld gert það – jú vegna þess að þar er mikið um íbúðir og íbúabyggð og rekstur skemmtistaða (hvað þá strípibúlla) fer ekkert sérstaklega vel saman.

 

Sjáið til, og nú kemur alvarleiki málsins í ljós - ef að aðalskipulag svæðisins tekur fram að ekki megi vænta ákveðinnar strafsemi í næsta húsi, þá flytur maður í það hverfi í þeirri fullvissu. Ef að ekki er farið eftir samþykktu aðalskipulagi þá getur skapast bótaskylda og ef að formaður Skipulagsráðs sér ekkert athugavert við að ekki sé farið eftir samþykktu aðalskipulagi þá mun það teljast alvarleg afglöp í starfi. Og hugsið ykkur, að láta aðra eins hegðan í ljós eftir öll embættismanna afglöpin undanfarið er ja ... menn læra víst ekki nema tilneyddir.

 

Borgarfulltrúi Júlíus Vífill virtist ekki hafa minnstu áhyggjur af því að reknir eru vínveitingastaðir inn á svæði sem í aðalskipulagi gerir ekki ráð fyrir slíku. Maðurinn leit á mig sem eitthvað vandræðabarn yfir því að benda á þetta. Maðurinn sem er formaður Skipulagsráðs!

 

Það er skemmst frá því að segja að þessi Vífill vill fjölga vínveitingastöðum í miðborginni, vill ekki fá Listaháskólann á þann reit sem fyrirhugað er að setja hann og lítur ekki á það sem sérstakt vandamál hversu margir vínveitingastaðir eru samankomnir á litlu svæði í borginni.

 

Ég vil því hvetja menn, þegar þeir fara að ræða um málefni miðborgarinnar og það ástand sem þar skapast um hverja helgi, til að átta sig á þessari afstöðu formanns Skipulagsráðs Reykjavíkur.

 

Hann vill fjölga vínveitingastöðum í miðborginni.

 

Hann er ekki hlynntur byggingu Listaháskóla Íslands.

 

Hann sér ekkert vandamál í tengslum við helgarnæturlífið í miðborginni.

 

Þar hafið þið það kæru lesendur.

 

 

Fyrir þá sem hafa áhuga á borgarmálefnum, sérstaklega málefnum miðborgarinnar þá ætla ég hér að neðan að birta það skjal er ég hafði meðferðis á téðan fund með borgarfulltrúa Júlíusi Vífli og hann gerði ekki svo mikið sem að líta á.

 

 

Erindi til borgarfulltrúa Júlíus Vífils.

 

Undirritaður sótti um áheyrn og var veitt viðtal miðvikudaginn 23. september 2009.

 

Erindið varðar skipulagsmál.

 

Undirritaður vill spyrja borgarfulltrúa sem formann skipulagsráðs eftirfarandi spurninga:

 

 

 

1. Hver er staða reitsins sem hýsa á Listaháskóla Íslands?

            Undirritaður kaupir fasteignin í janúar 2008 í þeirri fullvissu að sú veitingastarfsemi sem í gangi er í húseigninni að Frakkastíg 8 heyri fljótlega sögunni til og þar rísi, í náinni framtíð Listaháskóli Íslands. Nú lítur út fyrir að, í stað engra vínveitingastaða í nánasta umhverfi verði 4.

 

2. Samkvæmt Þróunaráætlun miðborgarinnar er Frakkastígur 8 á skilgreindu hliðarverslunarsvæði (V.-II-II). Samkvæmt sérákvæðum með Greinargerð-III um þróunaráætlun miðborgarinnar um svæði V.II-II er það skýrt tekið fram að verið er að reyna að beina vínveitingastarfsemi á svæði V–I-I og V–II.I.

Þrátt fyrir mikilvægi veitingastaða og næturlífs í borginni þykir

borgaryfirvöldum, með hagsmuni íbúa og verslunar í huga, rétt að leggja meiri

áherslu á verslun og notkun sem opin er á verslunartíma á hinum

verslunarsvæðunum (V- I.II og V- II.II).

Ég bendi á að á Frakkastíg er þegar farið fram yfir leyfilegt hámark annarrar starfsemi en matvöruverslunar m.v. greinargerð-III, og brýtur beinlínis í bága við samþykktir:

 

 Samfelld götuhlið jarðhæðar, annarrar notkunar en smásöluverslunar og

matvöruverslunar, sé ekki umfram 30 metrar.

 

Samkvæmt mælingu er samfelld götuhæð jarðhæðar Frakkastígs 8, annarrar notkunar en smásöluverslunar og matvöruverslunar (þar eru reknir tveir vínveitingastaðir: strípibúllan Vegas og Live-Sportbar) 46 metrar.

(sjá meðf. skjal B.)

Hyggst Júlíus Vífill, formaður Skipulagsráðs, beita sér í því að koma fram leiðréttingu á þessu broti á greinargerðinni?

 

 

 

 

 

 

 

3. Í kerfinu er umsókn um að breyta verslunarhúsnæði við Frakkastíg í vínveitingastað.

Er það ekki brot á samþykktu miðborgarskipulagi og Greinargerð-III?

 

Hlutfall annarrar notkunar en smásöluverslunar og matvöruverslunar fer ekki yfir 50% á hverju götusvæði fyrir sig

Samfelld götuhlið jarðhæðar, annarrar notkunar en smásöluverslunar og

matvöruverslunar, sé ekki umfram 30 metrar.

Notkunin hafi ekki neikvæð áhrif á nærliggjandi íbúðir vegna lyktar, hávaða,sorps eða af öðrum ástæðum.

 

Spurt er í ljósi lögreglusamþykktar Reykjavíkur:

4.gr. Bannað er að hafast nokkuð að sem veldur ónæði eða raskar næturró manna, og 25. gr. Borgarstjórn getur þó takmarkað afgreiðslu- eða þjónustutíma hjá einstökum aðilum ef starfsemin veldur nágrönnum eða vegfarendum ónæði.

 

Einnig er spurningunni varpað fram í ljósi bréfs Hverfisstjóra skipulags Braga Bergssonar:

“Svar Skipulagsstjóra:

Þróunaráætlun miðborgar Reykjavíkur (Greinagerð III, landnotkun.) er hluti af Aðalskipulagi Reykjavíkur 2001-2024.

Samkvæmt henni er Frakkastígur staðsettur á Hliðarverslunarsvæði

V-II.II. þar segir m.a. að skilyrði fyrir leyfi fyrir veitingastað á þessu svæði sé að notkunin hafi ekki truflandi áhrif á nærliggjandi íbúðir vegna hávaða, lyktar, sorps eða af öðrum ástæðum.”

 

Einnig í ljósi Þróunaráætlunar miðborgarinnar:

Núverandi íbúðarhúsnæði og íbúðarlóðum ber að halda sem slíkum nema í

þeim tilvikum þar sem aðstæður mæla gegn því, ...

Notkun til léttiðnaðar, undir skrifstofur eða ámóta verður ekki heimiluð ef

hætta er á að hún valdi íbúum stöðugu ónæði eða auki umferð verulega.”

 

Ég vil vekja athygli formanns Skipulagsráðs á því að í 50 metra radíus frá umræddum skúr (sem áður hýsti fiskbúð hverfisins og var byggt sem bílskúr) eru 30 íbúðir .

 

Getur það verið að Hverfisstjóri Skipulags- og byggingarsviðs, sé að leyfa vínveitingarekstur í skúr við Frakkastíg , gegn samþykktum og miðborgarskipulagi? Og mun formaður Skipulagsráðs beita sér ef svo er?

 

 

4. Samræmist þessi fjölgun vínveitingastaða við íbúðargötuna Frakkastíg, stefnu borgaryfirvalda eða stefnu Sjálfsæðisflokksins í miðbæjarmálum?

 

 

5. Er það stefna borgaryfirvalda að leyfa vínveitingarekstur á verslunar-hliðargötum (svæði V.-II-II)?

 

 

6. Það þarf ekki að taka það fram að kaup á fasteign við Laugaveg í Reykjavík, sem stendur við hlið Listaháskóla Íslands, er allt annað mál en kaup á fasteign við hliðina á strípibúllu og hávaðamengandi sportbörum og krám.

 

Þó svo mér sé kunnugt um að ekki hafi verið endanlega gengið frá skipulagi, þannig að ótvírætt hafi verið að Listaháskóli Íslands myndi rísa á reitnum Frakkastíg 8, þá var það ótvírætt almennur skilningur manna að svo yrði fyrr en síðar. Samkeppni arkitekta um hönnun húsnæðis listaháskólans stóð sem hæst og tillögur voru kynntar hálfu ári eftir að ég kaupi fasteignina.

 

Ég get sýnt fram á töluverðan skaða ef að vínveitingarekstur á viðkomandi reit framheldur, að ekki sé talað um ef að bætt verði við vínveitingaleyfin í götunni. Ég minni á að Frakkastígur er fyrst og fremst íbúðargata og er mjög frábrugðin Laugaveg að því leiti.

 

Ef að dráttur hefur verið á framkvæmdum á LHÍ, þá tel ég einhlítt eða sjálfsagt að leyfi verði ekki endurnýjuð til bráðabyrgða á þeirri vínveitingastarfsemi er rekin sé í húsnæðinu við Frakkastíg 8, enda sé það í fullu samræmi við samþykktir og vilja borgaryfirvalda fyrir svæðið.

 

Sömuleiðis þykir mér einsýnt, eins og ég hef rakið í erindi mínu, að rekstur a.m.k tveggja staða á Frakkastíg 8 brjóti í bága við samþykkt skipulag, hvað þá að bætt sé við einum vínveitingastaðnum beint á móti í götunni.

 

Ef að ég mun þurfa að sækja málið fyrir dómi, og ef að ég mun fá málið dæmt mér í hag, mun ég að sjálfsögðu fara fram á skaðabætur og greiddan sakarkostnað. Ég mun og vísa til þessarar málaleitunar minnar, til skipulagsstjóra, um að fá úrbætur, er ég tel lögbundnar og skyldar og gera heyrim kunnugt – er ekki betra fyrir borgina, og alla aðila, að farið sé eftir þeim samþykktum og greinargerðum sem gilda og komast þannig hjá óþarfa kostnaði og óþægindum allra aðila?

 

Spurningin er því einföld: Mun formaður Skipulagsráðs beita sér fyrir því að enda hávaðamengandi og truflandi starfsemi vínveitingastaða, sem rekin er þar sem allir hafa gert ráð fyrir að Listaháskóli Íslands myndi rísa?

 

 

 

7. Get ég farið fram á að kjörinn fulltrúi almennings, Júlíus Vífill – formaður Skipulagsráðs – beiti sér í því að tryggja að farið sé eftir þeim greinargerðum og samþykktum sem gilda?

 

Að gefnu tilefni vil ég nefna eftirfarandi sem ég tel að brotið sé varðandi skipulagsmál:

 

Varðandi umsókn um að hefja vínveitingarekstur í skúr á Frakkastíg 7, vísa ég í Þróunaráætlun miðborgar:

 

Núverandi íbúðarhúsnæði og íbúðarlóðum ber að halda sem slíkum nema í

þeim tilvikum þar sem aðstæður mæla gegn því

 

og ég vísa í leiðarvísi Framkvæmdaráætlunar:

 

Mat á umsóknum

Borgaryfirvöld munu meta áætlanir um uppbyggingu/starfsemi í miðborg

Reykjavíkur og miðborgarsvæði með hliðsjón af þeim ákvæðum

Þróunaráætlunar miðborgar sem hafa verið samþykkt eða verða samþykkt.

Þetta hefur meðal annars áhrif á hvaða starfsemi verður leyfð á mismunandi

landnotkunarsvæðum innan miðborgarinnar ...

 

og varðandi báðar húseignirnar vil ég nefna og vísa í eftirfarandi:

 

Greinargerð-III.

 

Hlutfall annarrar notkunar en smásöluverslunar og matvöruverslunar fer ekki

yfir 50% á hverju götusvæði fyrir sig

Samfelld götuhlið jarðhæðar, annarrar notkunar en smásöluverslunar og

matvöruverslunar, sé ekki umfram 30 metrar.

Notkunin hafi ekki neikvæð áhrif á nærliggjandi íbúðir vegna lyktar, hávaða,

sorps eða af öðrum ástæðum.

 

Almennt varðandi framkvæmd samþykktrar stefnu borgaryfirvalda vísa ég í:

 

Ljóst er að í einhverjum tilvikum verður hávaði við íbúðir við jaðar

miðborgarinnar meiri en æskilegt er á íbúðarsvæðum. Leitast verður við að

halda óþægindum af völdum hávaða í lágmarki með þeim aðgerðum sem

tækar eru. (Þróunaráætl. miðb. bls. 2).

 

 

Borgaryfirvöld samþykkja eftirfarandi stefnu sem lið í uppbyggingu miðborgar

Reykjavíkur.

 Að styrkja íbúðarsvæði á miðborgarsvæði.

Að styrkja búsetu í miðborginni.

Að samræma notkun við jaðar miðborgar. (Framkvæmd Þróunaráætlunar bls.1)

 

“Markmið Þróunaráætlunar miðborgar lúta að þremur þáttum:

 

Efnahagslegum vexti og uppbyggingu

- íbúðar-, atvinnu- og verslunarhúsnæðis,

- reksturs, fjárfestinga og atvinnusköpunar.

Lífsgæðum

- tryggja aðstæður fyrir smásöluverslun og þjónustu,

- bæta aðstöðu til tómstunda og útivistar,

- bæta aðgengi,

- stuðla að aðlaðandi íbúðasvæðum,

- tryggja örugga og aðlaðandi miðborg.

Bættu umhverfi sem felur í sér

- verndun og endurbætur á sögulegum byggingum og minjum,

- styrkingu almenningssvæða,

- að draga fram jákvæða sérstöðu miðborgarinnar. (Framkvæmd Þróunaráætlunar bls.4)

 

 

Skipulagsáætlanir eru:

Leiðarvísir

- til að hjálpa fólki við skipulagningu á landi sínu á skynsamlegan

hátt,

- til hjálpar borgaryfirvöldum við að túlka hagsmuni almennings í

réttu samhengi,

- við mótun byggðar og umhverfis.

Hvati

- til að nýta land í samræmi við fyrirhugaða þróun.

Tæki til eftirlits

- sem tryggir að framkvæmdaaðilar geta ekki krafist breytinga í eigin

þágu sem stríða gegn hagsmunum heildarinnar.

Trygging

- fyrir að athugasemdir einstaklinga, sem skipulagsbreytingar hafa

áhrif á, verði teknar til athugunar.

Samstarfsvettvangur

fyrir þá sem hagsmuna eiga að gæta. (Framkvæmd Þróunaráætlunar bls.4)

 

 

 

 

 

 

 

______________________________

Þór Ludwig Stiefel

 

 

“Byltingar þynnast út og hverfa og skilja einungis eftir sig slepju nýs kerfisbákns.” (Franz Kafka)

Greyin mín reynið nú að skilja samhengi hlutanna.

Nú fer krumla samdráttar að kreppa að og það neyðir, sem betur fer, marga til að vakna til vitundar um lífið og tilveruna.

Hver þjóð býr við það stjórnskipulag sem hún á skilið. Ef að einstaklingarnir (og þar með þjóðin sjálf) ekki nenna, eða hafa dug í sér, til að berjast fyrir góðu stjórnskipulagi, þá er slæmt stjórnskipulag hlutskiptið.

Einhver sagði að íslensk stjórnskipan hafi verið mjög áþekk því er þekktist í Austurþýska alþýðulýðveldinu. Þetta átti við áður en samningurinn um evrópska efnahagssvæðið var innleiddur hér og íslendingum þar með gert að losa eitthvað um þau höft og hömlur er landlægar voru hér til þess tíma. Það skal tekið fram að þessi gagnrýni var meint sem mjög neikvæð og ég er henni algerlega sammála. Gagnrýnin gekk út á það að hið íslenska samfélag væri gegnsýrt embættismannaspillingu og að ekkert væri hér hægt að gera án þess að vera innundir hjá embættismannakerfinu. Ef að þú vildir fá lán þá var það undir duttlungum bankastjóra (embættismanns) komið. Ef að þú vildir fá gjaldeyri var það undir duttlungum embættismanns komið. Ef að þú vildir byggja var það undir duttlungum embættismanns komið. Nánast allt sem þú vildir taka þér fyrir hendur var undir duttlungum embættismannakerfisins komið.

Frjálshyggjan sem tröllriðið hefur öllu undanfarið var vissulega leið til þess að losna undan oki embættismanna. Ein veigamesta röksemd fyrir einkavæðingu stofnana og fyrirtækja hins opinbera er einmitt sú að minnka vald embættismannanna.

En hvað er svona slæmt við embættismenn?

Í sjálfu sér er ekkert slæmt við embættismenn en það sem er slæmt við embættismenn er þegar þeir þurfa ekki að svara fyrir gjörðir sínar og komast eftirlitslaust upp með mistök, afglöp, sóun, spillingu, rangtúlkanir og það að fara út fyrir valdsvið sitt, svo eitthvað sé nefnt – í stuttu máli sagt það getur reynst þrautin þyngri að hafa hemil á embættismönnum.

Okkar stjórnskipan, rétt eins og víðast hvar, skiptist í þrjá þætti: Löggjafarvald, Framkvæmdarvald og Dómsvald. Okkur er talin trú um að við búum við lýðræði, en almenningi er einungis gefinn kostur á að kjósa (lesist: hafa aðhald með) Löggjafarvaldinu. Hinir tveir þættir stjórnskipunarinnar eru sjálfráðir og ekki nema óbeint undir Löggjafarvaldinu (lesist: almenningi).

Það var mikil umræða í vetur og sumar meðal alþingismanna um að þinginu(löggjafarvaldinu) hefði tekist að verjast ofríki Framkvæmdarvaldsins. Allir þeir sem eitthvað hafa fylgst með þjóðmálum vita og að Alþingi Íslendinga, þ.e. Löggjafarvaldið, hefur verið lítið annað en afgreiðslustofnun Framkvæmdarvaldsins – svona rétt til að hlýða forminu.

Og nú krefst ég þess að fólk fari að átta sig á SAMHENGI HLUTANNA.

Í raun er betra að segja að stjórnkerfið skiptist ekki í þrennt (Löggjafar-, Framkvæmdar- og Dómsvald), heldur tvennt: kjörna fulltrúa og embættismenn.

Áður en menn komu á lýðræði, þá var þessi tvískipting valdsins einnig til staðar en þá var um konung og embættismenn að ræða. Nú setur kjörið þing lög en áður var það konungur en í báðum tilfellum eru það embættismenn sem ráðleggja, framkvæma og dæma, sem er hin hliðin á peningnum.

Með því að fá það fram að kjósa löggjafarþing var því einungis hálfur sigur unninn í áttina að lýðræði – embættismannakerfið er algerlega eftir nánast óhreift eins og það hefur verið í aldir.

Í vetur þustu menn út á torg og kröfðust kosninga og vildu nýja menn á þing. Almenningur vildi að menn sættu ábyrgð. Þetta er ósköp skiljanleg krafa, að krefjast þess að fá að gera það EINA sem almenningur má gera varðandi stjórnskipunarákvarðanir en það er að kjósa til löggjafarþings. Ég hef, hins vegar, margoft bent á það hér á þessu bloggi að það að skipta út andlitum á Alþingi breytir litlu.

Vissulega voru gerð mistök af hálfu löggjafans sem hafa sitt að segja hvernig komið er fyrir íslenskri þjóð nú og einnig er hægt að benda á atriði sem ríkisstjórnir undanfarið hafi gert vitlaust, en það er bara ekki nema lítið brotabrot af sögunni. AÐALATRIÐIÐ ER AÐ EMBÆTTISMANNAKERFIÐ, SEM ALLT FÓR Á SVEIF MEÐ ÚTRÁSARVÍKINGUNUM ER ENN TIL STAÐAR ÓHREIFT.

Reynið að átta ykkur á samhengi hlutanna.

Það er staðreynd að það var á færi embættismanna að veita Landsbanka Íslands hf. leyfi til að opna útibú í Englandi og Hollandi og einungis þeirra. Að sjálfsögðu getur ekki hver sem er opnað bankaútibú í Englandi og Hollandi. Það þarf að framfylgja ákveðnum skilyrðum, t.d. að vera fjárhagslega traust (e. Financially sound) sem fyrirtæki. Það var LÍ hf. hins vegar alls ekki, í raun var það vegna þess að bankinn var í fjárhagsvandræðum að hann fór út í það að opna Icesave reikninganna; það sem forstjóri bankans kallaði “tæra snilld”.

Það sem ég er að impra á hér er alvarlegur galli á stjórnskipulagi okkar og hins vestræna heims. Við sjáum nú í sambandi við Icesave, að ákvörðun embættismanna (þ.e. hvort veita ætti Landsbanka Íslands hf. leyfi til að hefja starfsemi í Englandi og Hollandi), hefur gífurlegar afleiðingar og það miklar að ég vona að fólk átti sig á því að slíkt MÁ ALDREI VERA LÁTIÐ EMBÆTTISMÖNNUM EFTIR AÐ ÁKVEÐA.

Við sjáum einnig hvernig Fjármálaeftirlitið og aðrar stofnanir íslenska ríkisins brugðust gersamlega í aðdraganda (og, að sjálfsögðu, einnig) í viðbrögðum við hruninu. Við sjáum að það eru nánast sömu embættismennirnir alls staðar í kerfinu. En ég verð að úthrópa það enn og aftur – sjáið samhengi hlutanna; Það er ekki nóg að skipta út einum og einum stjórnanda einhverrar stofnunarinnar – það er embættismannakerfið sjálft sem er vandamálið.

Bara til að skýra þetta út í einföldu máli ætla ég að enda þetta á litlu dæmi.

Ég fór í sund í dag. Ég hafði meðferðis sundkort, sem er fyrirframgreiddur aðgangur að sundstöðum Reykjavíkur. Þegar ég kem í afgreiðslu sundlaugarinnar er mér tjáð að það kosti meira að fara í sauna.

“Gott og vel” segi ég, “ég ætla þá að nota sundkortið mitt og greiði mismuninn með peningum”

“Nei það er ekki hægt”, segir afgreiðsludaman.

“Af hverju ekki?”, spyr ég.

“Af því bara”, svara afgreiðsludaman með þjósti.

“Hvar segir það, hvaða reglur kveða svo á?”, spyr ég og er nú farið að fjúka í mig.

“Það hefur bara alltaf verið svona”, rífst afgreiðsludaman við mig.

Ég er ekki tilbúinn að sætta mig við að geta ekki notað það sem ég hef fyrirfram greitt til sundstaða Reykjavíkur upp í það að komast inn á sundstað Reykjavíkur. Ég fæ að tala við forstöðumanneskju Sundstaða Reykjavíkur.

“Þetta hefur alltaf verið svona. Þú getur t.d. ekki verið með barnamiða og greitt í milli til að komast í sund sem fullorðin. Þannig er þetta bara. Þetta er reglur sem ITR setur.”

 

Sjáið þið vandamálið? Í fyrsta lagi hefur ITR ekki sett neinar reglur um þetta, það var hrein lygi. Í öðru lagi, hafi ITR sett um þetta reglur, þá er það hæpið, svo ekki sé sterkar að orði kveðið, að slíkt sé á verksviði ITR. Í þriðja lagi má færa fyrir því rök að sundstöðum Reykjavíkur sé óheimilt samkvæmt lögum að neita að taka við fyrirfram greiddum aðgöngumiða, sem greiðslu upp í þjónustuna – þetta er í raun lagalega jafngildi  peninga, og það jafngildi sem ITR sjálft hefur gefið út.

Hérna er vandamálið svart á hvítu: Embættismaðurinn er að setja reglur. Eitthvað sem embættismaðurinn á alls ekki að gera – hann á einungis að fara efir reglum og sjá til þess að eftir reglum sé farið.  

Af hverju eru lög og lögreglusamþykktir ekki pappírsins virði?

Ég hef verið að skrifa um siðleysi og siðrof hér á þessu bloggi. Mér hefur verið það umhugsunarefni hversu mikil samfélagsgeðveiki birtist í miðborginni um hverja einustu helgi. Það er mér algerlega furðulegt - og ég vara við því sterklega - að sett séu lög og reglur en því síðan fólki, í sjálfsvald sett hvort það fylgir þessum lögum eftir. Betra er að setja engin lög en lög sem enginn (eða bara sumir) fara eftir.

Fyrir ykkur sem hafa lesið skrif mín undanfarið um miðborgarástandið vil ég birta hér þorrann úr Lögreglusamþykkt Reykjavíkurborgar, svona bara til að sýna að, við sem búum í miðborginni, höfum valið að setjast þar að og fjárfesta i íbúðarhúsnæði þar, í þeirri trúa að Lögreglusamþykkt Reykjavíkur sé meira en marklaust plagg sem yfirvöld og embættismenn taki ekkert mark á eða reyni að framfylgja.

 

 

Lögreglusamþykkt fyrir Reykjavíkurborg

 

 

 

 

 

LÖGREGLUSAMÞYKKT

 

fyrir Reykjavíkurborg.

 

I. KAFLI

 

Gildissvið.

 

1. gr.

Samþykkt þessi gildir fyrir lögsagnarumdæmi Reykjavíkurborgar.

 

II. KAFLI

 

Um reglu, velsæmi og almennt öryggi á almannafæri.

 

2. gr.

Með almannafæri er í samþykkt þessari átt við götur, vegi, gangstéttar, gangstíga, svæði ætluð til almenningsnota og staði sem opnir eru almenningi, svo sem kvikmyndahús, leikhús, samkomuhús, söfn, veitingastaði, verslanir, leiktækjastaði, bifreiðastöðvar, biðskýli og söluturna....

 

3. gr.

Uppþot, áflog, óspektir eða önnur háttsemi, sem raskar allsherjarreglu, má ekki eiga sér stað á almannafæri, og ekki mega menn þyrpast þar saman, ef það truflar umferð eða veldur vegfarendum öðrum óþægindum.

Enginn má áreita aðra á almannafæri eða sýna þar af sér ósæmilega háttsemi.

 

4. gr.

 

Bannað er að hafast nokkuð að sem veldur ónæði eða raskar næturró manna.

Lögreglustjóri getur bannað notkun hátalara, hljómflutningstækja, hljóðfæra eða annars þess háttar á eða við almannafæri ef ástæða er til að ætla að hún valdi verulegu ónæði eða truflun.

Borgarstjórn getur bannað neyslu áfengis á almannafæri á tilteknum tíma á tilteknum svæðum í þéttbýli. Slíka samþykkt skal tilkynna lögreglustjóra og birta almenningi.

 

5. gr....

 

6. gr.

Lögreglan getur vísað þeim mönnum í burtu af almannafæri sem með háttsemi sinni valda vegfarendum eða íbúum í nágrenninu ónæði.

Sama á við um þá sem valda óspektum, hættu eða hneykslan á almannafæri sökum ölvunar eða af öðrum ástæðum.

 

7. gr....

 

 8. gr.

Öllum ber að gæta þess að ganga vel um á almannafæri og skemma þar ekki hluti sem ætlaðir eru til almenningsnota eða prýði. Þetta á einnig við þá hluta af húsum og öðrum mannvirkjum sem liggja að almannafæri.

Á mannvirki og hluti má ekki mála, teikna eða festa auglýsingar nema með leyfi eiganda eða umráðamanns....

 

9. gr....

 

10. gr....

 

11. gr....

 

12. gr....

 

13. gr....

 

14. gr....

 

15. gr....

 

16. gr.

Húseigendum eða umráðamönnum húseigna er skylt að hlíta fyrirmælum byggingar­fulltrúa um frágang girðinga o.þ.h. sem liggja að almannafæri. ...

Þegar hús eða annað mannvirki brennur eða það flutt brott, án þess að annað sé byggt í staðinn, er eiganda skylt, að höfðu samráði við byggingarfulltrúa, að ganga svo frá hússtæðinu að ekki stafi af því hætta, óþrifnaður eða óprýði. Sama gildir um hús sem standa yfirgefin....

 

17. gr.

Enginn má án leyfis húsráðanda láta fyrir berast á lóðum hans eða landi. Auk þess getur lögreglan bannað mönnum að hafast þar við ef hún telur að það geti valdið óþægindum eða hættu.

Ekki má fara í híbýli manna í söluerindum ef húsráðandi leggur við því bann.

 

18. gr.

Enginn má fleygja rusli eða öðru þess háttar á almannafæri nema í þar til gerð ílát. Enginn má fleygja rusli eða öðru þess háttar á lóð eða land annars manns.

Hver sem það gerir skal flytja óhreinindin tafarlaust í burt á sinn kostnað.

 

III. KAFLI

 

Um ökutæki, umferð o.fl.

 

19. gr.

Á almannafæri má ekki leggja eða setja neitt það sem hindrar umferð.

Bannað er að leggja ökutæki á gangstéttum. Lögreglustjóri getur, að fengnum tillögum borgarráðs, veitt undanþágu frá ofangreindu....

 

20. gr.

Vélar kyrrstæðra bifreiða og vinnuvéla sem ekki eru í notkun er óheimilt að hafa í gangi eða skilja eftir í gangi lengur er nauðsynlegt er, svo komast megi hjá mengun og hávaða á almannafæri og annars staðar þar sem ætla má að slíkt valdi óþægindum.

 

21. gr....

 

22. gr....

 

23. gr....

 

24. gr....

 

IV. KAFLI

 

Um veitingastaði, skemmtanahald o.fl.

 

25. gr.

Um leyfi til rekstrar veitingastaða, útleigu samkomusala í atvinnuskyni og leyfi til skemmtana­halds gilda ákvæði laga um veitingastaði, gististaði og skemmtanahald og reglugerða sem settar eru á grundvelli þeirra. Veitingastaði án áfengisveitinga (flokkur I) er heimilt að hafa opna allan sólarhringinn. Stafi íbúum í nágrenni slíks veitingastaðar ónæði af rekstrinum getur borgarstjórn þó takmarkað afgreiðslutíma hans.

Um staðsetningu, opnunartíma, afgreiðslutíma áfengis, veitingastaða o.fl. gilda máls­meðferðar­reglur borgarráðs um veitingastaði og gististaði.

Afgreiðslu- eða þjónustutími verslana og annarra þjónustufyrirtækja er frjáls að því marki sem heimilt er að lögum er gilda á hverjum tíma eða reglum sem settar eru samkvæmt þeim. Borgarstjórn getur þó takmarkað afgreiðslu- eða þjónustutíma hjá einstökum aðilum ef starfsemin veldur nágrönnum eða vegfarendum ónæði.

 

26. gr.

Hver sá sem rekur veitinga- eða gististað, kvikmyndahús, leikhús eða annað sam­komu­hús eða heldur almenna skemmtun eða sýningu, skal sjá um að allt fari þar vel fram og starfsemin valdi ekki nágrönnum eða vegfarendum ónæði.

Slík starfsemi skal háð sérstöku eftirliti lögreglu og er henni heimilt að fara um samkomusali og önnur húsakynni sem gestir eiga aðgang að.

Á öllum gististöðum skal haldin nákvæm gestaskrá.

 

27. gr....

 

V. KAFLI

 

Um dýrahald.

 

28. gr....

 

VI. KAFLI

 

Um refsingar, kostnað, gildistöku o.fl.

 

29. gr.

Ef einhver lætur ógert það sem honum er skylt að gera skv. samþykkt þessari eða reglum settum samkvæmt henni getur lögreglustjóri látið framkvæma það eða gert aðrar nauðsynlegar ráðstafanir til að hindra að vanrækslan valdi tjóni. Kostnaður sem leiðir af framkvæmdum og ráðstöfunum lögreglustjóra greiðist af þeim er ábyrgð ber á van­rækslunni.

 

30. gr.

Brot gegn samþykkt þessari varða sektum sbr. 6. gr. laga nr. 36 18. maí 1988 um lögreglu­samþykktir nema þyngri refsing liggi við samkvæmt öðrum lögum eða reglugerðum.

Mál sem varða brot gegn ákvæðum samþykktar þessarar skal fara með að hætti laga um meðferð opinberra mála.

 

31. gr.

Lögreglusamþykkt þessi sem borgarstjórn Reykjavíkur hefur samið og samþykkt skv. lögum um lögreglusamþykktir nr. 36/1988 og reglugerð um lögreglusamþykktir nr. 1127/2007, staðfestist hér með til að öðlast þegar gildi.

 

Jafnframt er felld úr gildi lögreglusamþykkt fyrir Reykjavíkurborg nr. 506, 3. júní 2004 með áorðnum breytingum.

 

Dóms- og kirkjumálaráðuneytinu, 19. nóvember 2008.

 

B-deild - Útgáfud.: 3. desember 2008

Gullni Laugavegurinn og tillitslausi fábjáninn.

Ég bý við Hlandrennuna í Reykjavík, það sem einu sinni var aðal verslunargata höfuðborgar Íslands og yndi allra sem um borgina litlu fóru. Gatan heitir Laugavegurinn en skal með réttu kallast Gullni Laugavegurinn eða Hlandrennan, því þar míga menn nú hvar sem þeim sýnist og skila öðrum líkamsvessum og lyktar nú allt eftir því.

Það sem einu sinni var hágata borgarinnar og sómi, er nú orðið hið viðurstyggilegasta gettó og það þrátt fyrir að meirihluti borgarbúanna virðist ekki hafa viljað að það sé svo. Af hverju hefur það þá gerst að ein fallegasta og skemmtilegasta gata höfuðborgarinnar er orðin að hlandrennu með tilheyrandi óþef og viðbjóði? Svarið er skipulagsmistök, embættismannaafglöp og algerlega misskilin frjálshyggja; í einu orði sagt stjórnunarmistök.

Það fer saman að þegar reist var verslunarmiðstöð við Kringlumýrarbraut (að ekki sé talað um byggingu annarrar verslunarmiðstöðvar í Kópavoginum) versnaði hagur þeirra er ráku verslun við Laugaveginn. Eitt atriði sem bent hefur verið á er það óþolandi misræmi milli hverfa borgarinnar að taka gjald fyrir bílastæði einungis miðborginni, þ.e. við Laugaveg og nærliggjandi götur (þetta hefur svo versnað nýlega þar sem nú er farið að taka gjald fyrir bílastæði í íbúðargötum hverfisins eins og á Grettisgötu, Njálsgötu o.s.frv.). Þetta er svo heimskuleg stjórnunarstefna að það tekur ekki nokkru tali. Vel MÁ vera að þegar Laugavegurinn var verslunargata, að þá hafi það verið skynsamlegt að stemma stigu við þeim tíma sem menn lögðu bílum sínum í stæði. Það, að eftir því sem verslun og önnur þjónustu hefur yfirgefið miðborgina, að þá hafi borgaryfirvöld ákveðið að fjölga gjaldstæðum er furðulegra en vel flestir fá skilið.

Það var alla vega klárt mál að verslun bar sig ekki eins vel og áður við Laugaveginn. Eigendur fasteignanna voru, hins vegar (og eru), tregir til að lækka leiguverðið. Raunin varð því sú að æ fleiri verslunarhúsnæðum var breytt í veitingastaði, sérstaklega vínveitingastaði; menn þurfa jú ekki bílastæði þegar þeir ætla á fyllerí.

Einhverjum snillingnum hjá Skipulagsráði Reykjavíkurborgar datt því í hug að nefna Laugaveginn og nálægar götur “Miðborg” (sjá kort) og leifa opnun vínveitingastaða á því svæði án nokkurra grenndarkynninga og án þess að íbúar og fasteignaeigendur á svæðinu hafi nokkuð um það að segja. Ekkert tillit er heldur tekið til þess hvort Laugavegurinn þoli það álag sem 25 þúsund drykkjuhrútar skapa um hverja einustu helgi. Þið sem hafið farið á útihátíð vitið hvernig ástandið er um, og sérstaklega, eftir slíkar samkomur – þannig er ástandið á Laugaveginum um hverja einustu helgi! Það er ekkert reynt til þess að dreifa þeim mannfjölda sem vill “skemmta sér”; þvert á móti, er með því að skilgreina þetta svæði “Miðborg” og leifa þar, en ekki annars staðar, opnun vínveitingastaða, verið að smala öllum mígandi fyllibyttum höfuðborgarsvæðisins á einn lítinn reit í borginni – tær snilld!

Það er sama við hvern ég ræði, það er sama hvar ég hef komið – ég veit ekki til þess að nokkurs staðar í veröldinni viðgangist annað eins geðveikis fyllerís ástand og skapast í miðborg Reykjavíkur um hverja einustu helgi – og það án þess að nokkur meirihluti vilji það, en bara af því að einhverjir embættismenn setja niður rauða línu á blað og ákveði að einungis þar sé í lagi að opna vínveitingastaði og því séu allt of margir staðir á allt of litlu svæði. Það, ásamt því, að ekki virðist vilji ráðamanna til að framfylgja lögum og reglum, eins og t.d. því að koma í veg fyrir að menn mígi þar sem þeim sýnist, láti ófriðlega, nú eða séu áberandi drukknir á almannafæri.

Vitið það, kæru Íslendingar: ef að þið eruð gröm yfir því að kerfið ekki virki, þá skuluð þið líta til grundvallaratriðanna. Annað hvort á að fara að lögum (og ber lögreglu að sjá til þess að svo sé gert) eða það er ekki gert. Ef að það er í lagi að brjóta lög og reglur með því að öskra og míga þar sem manni sýnist – þá er alveg eins í lagi að brjótast inn og stela. Það skiptir nefnilega ekki máli hvaða lög maður brýtur – heldur hvort maður brýtur lög.

Íslendingar eru, margir hverjir, tillitslausir fábjánar og hugsa um það eitt að eitthvað gagnist sér. Ef að ég vil drekka, ef að ég vil öskra ef að ég þarf að míga – þá geri ég það þegar og þar sem mér sýnist. Það er lítill agi í þessu þjóðfélagi og lítil virðing fyrir lögunum. Ef að ÉG þarf að leggja bíl mínum þá legg ÉG bíl mínum þar sem mér sýnist! Það sem er svo verst í þessu er að menn komast upp með þetta og það grefur undan því að þeir sem taka tillit til annarra og hafa virðingu fyrir lögunum sjái tilgang með því. Ég hef, hvað eftir annað, séð lögreglubíla aka fram hjá klárlega ólöglega lögðum bílum án þess að viðkomandi lögreglumenn hafi skeytt því hinu minnsta. Rétt eins og það væri ekki í þeirra verkahring að framfylgja þessum lögum, eða að þetta væri ekki lögbrot. Þetta er einnig orðið þannig að maður hikar við að hringja það inn til lögreglu ef að maður verður vitni að lögbroti. Við þekkjum flest dæmi um að lögregla kemur seint á staðinn ef að hún þá kemur og ekkert er raunverulega gert. Ég hef tekið dæmi hér á síðunni og heyrði eitt síðast í dag þegar maður varð vitni að innbroti og hringdi það inn en lögregla kom rúmum hálftíma síðar á staðin og gerningsmennirnir að sjálfsögðu þá, fyrir löngu á bak og burt.

Afleyðingin af þessu er siðrof, þar sem hver treður á öðrum og engin tillitssemi eða samkennd ríkir og fólk hefur enga trú á lögunum eða því að þau haldi – afleyðingin er Ísland árið 2009 – verði ykkur að góðu!