#METOO

 

Ég hef fylgst með umræðunni um #METOO-byltinguna og – eins og aðrar konur – já og menn, hef ég fundið reiðina krauma innra með mér vegna þessara sagna. Ég velti því fyrir mér hversu djúpt þetta nær og hversu algengt þetta er og var. Jafnframt reiðinni hef ég þó glaðst yfir því að þetta er komið upp á yfirborðið og ég fagna því að tímarnir virðast vera að breytast og kynbundið ofbeldi, mismunun og einelti, virðast vera á undanhaldi. Fleiri og fleiri konur og hópar kvenna hafa stigið fram fyrir skjöldu og lýst atvikum, aðstæðum og framkomu sem eru algerlega óásættanlegar. Ég hef horft á þetta úr fjarlægð og glaðst yfir þeirri vakningu sem er að verða gegn kynbundnu ofbeldi og auknum skilningi á því í hverju það felst – í hvaða formi sem það birtist. Það vekur hjá mér von að sjá hvernig gerendur slíks ofbeldis eru dregnir fram í dagsljósið sem ofbeldismenn, kúgarar og hrottar og hvernig samfélagið, stofnanir og fyrirtæki eru að fara í saumana á þessum málum og að gera eitthvað til úrbóta til að koma í veg fyrir hrottaskap af þessu tagi. Það virðist sem viðhorfsbreyting í þessum málum sé framundan – frábært!

Án þess þó að bera í bakkafullan lækinn þá langar mig að nota þennan meðbyr og vekja athygli á ákveðnum anga kynbundins ofbeldis sem snertir mig sérstaklega, ég er að tala um kynbundið ofbeldi sem beinist gegn transkonum. Þessi grein er skrifuð til að láta vita að #METOO á einnig við um transkonur og það á einnig við um mig – og því ætla ég nú að leggja mitt að mörkum og hrópa – #METOO!

Transkonur er hópur sem upplifir kynbundið ofbeldi sem nánast daglegt brauð. Ég vona að umræðan, sem átt hefur sér stað í kjölfar #METOO, hafi kennt fólki að kynbundið ofbeldi felst í mörgu öðru en nauðgun eða líkamlegri snertingu – kynbundið ofbeldi felst í OFBELDI (andlegu sem líkamlegu) sem byggir á kyni viðkomandi fórnarlambs og er beint gegn því. Ég hef upplifað það á vinnustað að þurfa að hlusta á stanslausar athugasemdir um kvenleika minn, óviðeigandi spurningar um kynfæri mitt og orðið fyrir kynferðislegri áreitni sem mörgum þykir algerlega sjálfsagt vegna þess að ég fæddist sem karl og ætti því að geta tekið því ‘eins og maður’. Ég, sem transkona, verð nánast fyrir daglegu ofbeldi, mismunun og einelti, sem byggir á því að ég er transkona. Algengast er að verið sé að karlkenna mig og koma fram við mig á niðurægjandi hátt vegna þess að ég fæddist í öðru kyni en ég samsama mig við og lifi sem. Ég upplifi það sem ofbeldi – sérstaklega þegar ítrekað er verið að karlkenna mig að ég nú tali ekki um þegar verið er að gera það viljandi og til að meiða mig og særa.

Þið ykkar sem þekkið mig og skrif mín á þessum vettvangi vitið að á síðasta ári fór ég í skiptinám. Í því tilfelli var mér gróflega mismunað vegna kyngervis míns. Viðkomandi skólayfirvöld komust upp með þessa mismunun. Stjórnendur Listaháskólans óskuðu eftir fundi með mér um málið eftir að heim var komið en ég veit ekki til þess að neitt hafi verið aðhafst eða að málið hafi átt sér einhverja eftirmála. Ég lít á slíka mismunum, byggða á kyngervi mínu, sem ofbeldi og segi því – #METOO!

Nánast daglega verð ég fyrir því að vera karlkennd af ákveðnu starfsfólki Listaháskólans sem og af sumum samnemendum. Þegar þetta er orðið daglegt brauð – þrátt fyrir að hafa látið í mér heyra að mér sé misboðið þegar þannig er komið fram við mig þá upplifi ég það sem einelti byggðu á kyngervi mínu og ég segi því – #METOO!

Á fyrsta ári mínu við Listaháskóla Íslands lenti ég í því að gestakennari karlkenndi mig viljandi opinberlega fyrir framan alla samnemendur í yfirferð og gerði lítið úr mér þegar ég leitaðist við að leiðrétta hann. Ég kvartaði formlega undan þessum einstakling til viðeigandi aðila innan Listaháskólans og fékk þau viðbrögð að þessi aðili væri vinur yfirmanns deildarinnar og „ótrúlegt“ að þetta hefði gerst enda þessi einstaklingur oft í samskiptum við samkynhneigða einstaklinga og þekkti slíkt fólk og ákaflega ljúfur einstaklingur og mikið prúðmenni. Málið tók þann snúning að ég var áminnt um að vera ekki að tala illa um viðkomandi þegar ég tjáði mig um atvikið á Facebook. Ekkert var aðhafst í málinu af skólayfirvöldum að öðru leiti. Ég upplifði þetta sem opinberlega niðurlægingu og algert diss af hálfu skólayfirvalda og skilningsleysi á því að ég er transkona og upplifi það sem niðurlægingu, skömm, vanvirðingu og óvild að vera karlkennd opinberlega í kennslustund en allt magnaðist þó upp þegar ég upplifði viðbrögð skólastjórnarinnar. Ég segi því – #METOO!

Ég starfaði eitt sinn hjá Reykjavíkurborg sem verkstjóri. Eitt sinn var haft samband við mig af fjölmiðlafulltrúa borgarinnar. Sá vildi ná tali af Toru Victoriu. Þegar ég svaraði í símann þá neitaði þessi starfsmaður borgarinnar að taka mig trúanlega sem konu. Ég er augljóslega með dýpri rödd en hann á að venjast af hálfu kvenna og hann spyr mig því til að niðurlægja mig: „Hvers son ertu Tora?“ Ég sætti mig ekki við slíka framkomu í tengslum við mitt starf og kvartaði undan framkomu mannsins. Málið var tekið upp af starfsmannastjóra Reykjavíkurborgar og aðila innan jafnréttis– og mannréttindaráði. Maðurinn bað mig ekki afsökunar en hann fékk tiltal frá borginni. Ég segi því – #METOO!

Ég sat um tíma fundi sem tengdust hinsegin samfélaginu. Á þessum fundum sat ákveðinn aðili sem gefur sig út fyrir að vera talsmaður samkynhneigðra og hinsegin fólks á Íslandi og hefur gefið út bækur og rit er fjalla um hinsegin samfélagið á Íslandi. Þessi ákveðni aðili gerði sér alltaf sérstakt far um að karlkenna mig og það þó að ég léti skýrt í ljós að mér þætti það miður og var misboðið. Þetta keyrði svo um þverbak að aðrir aðilar sem sátu fundina fóru að taka eftir þessu. Á endanum kvartaði ég opinskátt undan þessum aðila og sá mig tilneydda til að hætta að sækja þessa fundi. Ég segi því - #METOO!

Um daginn setti ég upp einkasýningu á verkum mínum. Ákveðinn aðili sem hefur staðið að því að sýna hinsegin list á vegum Samtaka 78 mætti og áttum við spjall saman. Þessi aðili, sem gefur sig út fyrir að vera kynsegin og menntaður á svið myndlistar, karlkenndi mig – á minni einkasýningu þar sem ég er m.a. að fjalla um það að vera transkona! Þegar ég mótmælti þessari framkomu sagðist hann hafa fullt leyfi til að gera mistök en bað mig ekki afsökunar. Ég segi því – #METOO!

Mig langar að athuga hvort konur, sem orðið hafa fyrir kynbundnu ofbeldi, kannist ekki við atriði eins og: Ertu nú ekki að gera of mikið úr þessu? Ég trúi þessu ekki upp á þennan sómamann. Alltaf ert þú með einhver leiðindi og vesen! En þetta eru allt komment sem ég þarf að heyra þegar ég mótmæli framkomu sem þeirri sem ég hef nú lýst.

Í þessari grein hef ég einungis lýst kynbundnu ofbeldi sem ég hef orðið fyrir sem transkona. Ég hef einnig orðið fyrir kynbundu ofbeldi sem aðrar konur þurfa að þola og hefur komið svo berlega upp á yfirborðið í #METOO umræðunni. Það hefur verið gengið framhjá mér við mannaráðningar í störf vegna þess að ég er transkona. Ég hef verið niðurlægð opinberlega og grín hefur verið gert að minni persónu fyrir það eitt að vera transkona – það fyrir mér er kynbundið ofbeldi og því segi ég – #METOO!

Ég er að segja frá þessu til að sýna fram á að kynjamisrétti, kynbundið ofbeldi og einelti sem byggir á kyni snýst ekki um bara um sex eða kynlíf. Það snýst um valdbeitingu. Aðferðirnar sem beitt er ganga út á að niðurlægja, gera lítið úr, slá út af laginu og láta fórnarlambinu líða illa og láta það efast um eigið ágæti. Það er ráðist að sjálfsáliti einstaklingsins og fólk er hrakið burt, smættað og sært. Enginn kærir sig um að vera á stað sem bíður upp á ofbeldi, sama hvernig birtingarmynd þess er – og í verstu tilfellum þá verður slíkt til þess að fórnarlambið vill ekki lifa lengur; ég hef verið á þeim stað oftar en ég kæri mig um að rifja upp hér.

Þegar verið er að karlkenna transkonur þá er verið að beita þær kynbundu ofbeldi – því segi ég #METOO!