Erfitt er að spá – sérstaklega um framtíðina

Ég hef áður hér á síðunni verið að benda fólki á þennan hvimleiða vanda sem blind og gagnrýnislítil eftirfylgni við svokallaða sérfræðinga hefur í för með sér. Þetta er sérstaklega viðeigandi núna þegar hlutabréfavísitölur um allan heim eru í frjálsu falli. Fyrir fáum árum, eftir að bankarnir höfðu verið einkavæddir, fóru að heyrast reglulegar fréttir af einhverjum greiningardeildum bankanna þar sem gefnar voru út alls kyns spár og væntingar. Nú í vikunni talaði svo forsætisráðherra um efnahagsspá og tók fram að samkvæmt færustu sérfræðingum fjármálaráðuneytisins liti ástandið hreint ekki svo illa út framundan. Ég gat ekki annað en hugsað: hverjir eru þessir færustu sérfræðingar og hversu margir eru þeir. Erum við kannski að tala um tvo, þrjá aðila sem spá í spilin og setjast svo niður og sameinast um orðalag á einhverri skýrslu sem að við hin eigum að taka sem einhverskonar, ja ... sannleik? Í rauninni er hér einungis um álit fárra einstaklinga að ræða og í ljósi sögunnar, með fullri virðingu fyrir þessum ákveðnu einstaklingum, þá eru líkindi til þess að þessir einstaklingar séu mannlegir og þar með brigðulir og hafi alls ekki meiri spádómsgáfu en Jón Jónson þarna úti.

Ég vil benda hér í þessu sambandi á verðlaunað útskriftaverkefni frá CBS (Copenhagen Business School). Í því verkefni var könnuð fylgni þess sem svokallaðir verðbréfasérfræðingar sögðu og mæltu með varðandi verðbréfakaup og raunverulegs gengis bréfa á sama tímabili. Þetta er í raun tölfræði rannsókn á svokallaðri pílukastskenningu en hún segir að takir þú kvótabréf skráðra félaga í kauphöll og festir þau upp á vegg, kastir síðan pílum í vegginn og fjárfestir í þeim félögum sem pílan lendir á ertu jafn líklegur til að græða eða tapa og ef að þú fylgir ráðleggingum hinna svokölluðu sérfræðinga. Það þarf því ekki að koma á óvart að lokaverkefni nemendanna við CBS sýndi fram á algert markleysi sérfræðinganna – þú varst jafn líklegur til að græða og ef að þú lést algera tilviljun ráða því hvernig þú fjárfestir.

Fjármálafræðin (e. finance) hafa einnig verið að rannsaka tölfræðileg módel sem hugsanlega gætu veitt þetta forskot sem gerði manni kleift að græða með sérþekkingu. Málið er bara það að allt slíkt felur í sér útilokun á sjálfu sér. Það er m.ö.o. ekki hægt að græða á einhverri sérþekkingu, þegar kemur að fjárfestingum, því tölfræðilega munu með tímanum allir slíkir núansar (ef þeir hafi þá verið til) þurrkast út þar sem aðrir munu að sjálfsögðu fjárfesta á sama hátt og þar með forskotið þurrkast út og fjárfestingin skila meðaltals arði á markaði.

Þetta er algildur sannleikur og ber að hafa að leiðarljósi þegar fjölmiðlafólk fær “sérfræðinga” til að spá í markaðinn eða hvað annað sem það nú kann að vera að fjölmiðlafólki dettur í hug að fá “sérfræðinga”til að spá í. Lítum bara til baka – munið þið eftir einhverjum fjármálasérfræðingi, einhverri greiningardeild, sem sá fyrir þá fjármálakreppu sem við nú erum að sigla inn í? Fyrir utan nú það að ef að einhver sérfræðingurinn fyrirfinnist sem hefði tök á því að sjá fyrir það sem raunverulega yrði myndi sá hinn sami aldrei gefa það upp hver kúrsinn væri þar sem þessi vitneskja hans væri undirstaða að óumræðanlegri velferð og mikilvægi þess sérfræðings.

Þór Þórunnarson

Athugasemdir

[Calvín, 16.1.2008 kl. 20:10]

Athyglisvert markleysi "sérfræðinga". Best að fá sér pílukastkerfi.